[इंग्रजीमध्ये टंकलिखित केेेल्या न्यायनिर्ण याचा मराठी अवुाद.] अप्रकाशयोग्य
भारताच्या सव*च्च न्यायायात
निदवार्णी अनि,ीय अलि-कारक्षते्र
निदवार्णी अ,ी क्र. २०२३
(एस.ए.,ी.(सी) क्र. २६८७१/२०१९ म-ू उद्भवेे) (Arising out of S.L.P.( C) No. 26871 of 2019)
राहु गर्ण,तराव साबळे. …... अ,ीकता /कत[
---निवरुद्ध ---
क्ष्मर्ण मारुती जा-व (मृतक)
तर्फे[ कायदेशीर वारस आलिर्ण इतर …....उत्तरवादी सोबत .
निदवार्णी अ,ी क्र .------- / २०२३
(एस.ए.,ी.(सी) क्रमांक २७३९४/२०१९ म-ू उद्भवेे) (Arising out of S.L.P (C) No. 27394/2019)
न्यायनिर्ण य
निवक्रम ाथ , न्यायमूनित .
एस . ए . ,ी .( सी ) क्र . २६८७१ / २०१९ :
मंजूर.
1
२. प्रथम अ,ी क्रमांक ११६२/२००८ मध्ये उच्च न्यायायाे २९.०३.२०१९ रोजी निदेा न्यायनिर्ण य आलिर्ण आदेशाच्या, अचकूतेवर आक्षे, घेत जमी- दावेदाराे हे अ,ी दा केे आहे. ह्या आदेशान्वये उच्च न्यायायाे, मोटार अ,घात मागर्णीहक्क न्यायालि-करर्णाे ०६.०२.२००८ रोजी, मोटार अ,घात दावा यालिचका क्रमांक ५९/२००० मध्ये निदेल्या निवाड्या ुसार प्रदा केेल्या रु.७,२१,८९५/- च्या भर,ाई रक्मेच्या व्यनितरिरक्त, रु. ८,६६,७८७ अलि-कची भर,ाई रक्कम प्रदा केी आहे.
३. न्यायालि-करर्णाे एकूर्ण ५ ा रु,ये ुकसा भर,ाई प्रदा केी होती आलिर्ण याव्यनितरिरक्त, प्रत्यक्ष वैद्यकीय च रु.२,२१,८९५/- म्हर्णजे एकूर्ण आकडा रु.७,२१,८९५/- झाा. अ,ी केल्यावर, उच्च न्यायायाे एकूर्ण भर,ाई रक्कम वाढवू रु.१०,७१,०००/- इतकी केी. त्यांी प्रत्यक्ष वैद्यकीय च ही वाढवू रु.३,४२,६८२/- प्रदा केा. ,ुढे, त्यांी वेदा आलिर्ण त्रास ह्या शीर्षाा ाी १ ा रु,ये आलिर्ण भनिवष्याती वैद्यकीय च या शीर्षाा ाी रु.७५,०००/- निदे, त्यामुळे एकूर्ण रु.१५,८८,६८२/- झाे.
४. ज्या निठकार्णी न्यायालि-करर्ण निकंवा उच्च न्यायायाे कोर्णतीही रक्कम निदी ाही अशा अेक शीर्षाा ाी भर,ाई मागण्यासाठी आलिर्ण न्यायालि-करर्ण आलिर्ण उच्च
2
न्यायायाे वगेवगेळ्या शीर्षाा ाी निदेल्या रकमांच्या वाढीसाठीही सध्याचे अ,ी दा करण्यात आे आहे.
५. त्या ददुवी निदवशी म्हर्णजे २७.०४.१९९४ रोजी अ,ीकत्या ा गंभीर दुा,त झाी, ज्यामुळे उच्च न्यायायाच्या निर्ण याुसार ६०% आलिर्ण अ,ंग व्यक्ती अलि-कार अलि-नियम, २०१६ अन्वये घोनिर्षात केल्याप्रमार्णे ८५% ,य त कायमचे अ,ंगत्व आे. प्रमु दुा,ती म्हर्णजे (i) कॉम्प्रेश फॅ्रक्टर ऑर्फे सेव्ह सव्हा यक वरटेब्रा (ii) ,ॅरापे्ललिजया (iii) ॉस ऑर्फे बॅ्लडर रं्फेकक्ष (v) ॉस ऑर्फे इरेक्श ऑर्फे ,ेीस आलिर्ण (vi) ॉस ऑर्फे बोव कंट्रो.
६. अ,ीकत्या च्या निवद्वा वनिकाे मांडेे युखिक्तवाद येथे सारांलिशत केे आहेतः
(१) उच्च न्यायायाे ६० टके्क कायमस्वरू,ी अ,ंगत्व होते हे क्षात घेऊ उत्पन्नहाीसाठी ५० टके्क वजा करण्यात चूक केी, जेव्हा प्रत्यक्षात, अ,ीकत्या ा झाेल्या अ,ंगत्वामुळे १००% उत्पन्नहाी झाी कारर्ण अ,ीकता काम करण्यास आलिर्ण कमावण्यास ,ूर्ण ,र्णे अयोग्य ठरा होता. हे सादर करण्यात आे होते की या न्यायायाे या,ूवच अके निर्ण यांमध्ये असे म्हटे आहे की जरी ,ीनिडत व्यक्ती अ,घातातू वाची असे तरी अ,ंगत्वाच्या स्वरू,ामुळे उत्पन्नाचे १००% कुसा
3
होऊ शकते आलिर्ण म्हर्णूच जेथे अ,ंगत्व ६०% आहे तेथे उत्पन्नाचे ुकसा ५०% कमी केे ,ानिहजे असे म्हर्णर्णे योग्य ाही. ा डी. - निवरुद्ध - ओरिरएंट इंशुरन्स कं,ी लि.१ प्रकरर्णात या न्यायायाच्या निकााचा आ-ार घेण्यात आा आहे. ७. यालिचकाकत्या चा हा दावा की त्याच्या गुर्णवत्तेचा निवचार करता दरमहा रु.२५,०००/- सहज कमावता आे असते, उच्च न्यायायाे कोर्णत्याही न्याय्य कारर्णालिशवाय मान्य केेा ाही व रु.१०,०००/- वजावट केी आहे आलिर्ण अ,ीकत्या चे उत्पन्न निवाकारर्ण दरमहा रु.१५,०००/- माण्यात आे आहे. जीवाती अनिलिततेच्या आ-ारावर उच्च न्यायायाे हा आकडा कमी केा आहे. निवद्वा वनिकाच्या मते, ीा गुप्ता -निवरुद्ध - राज्य२या प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याच्या दृष्टीे हा युखिक्तवाद चकुीचा आहे, ज्यामध्ये असे म्हटे गेे होते की गुर्णक जीवाची अनिलितता निवचारात घेतो आलिर्ण त्यामुळे त्या कारर्णास्तव ,ुढे कोर्णतीही क,ात केी जाऊ ये. निवद्वा वनिकांी ,ुढे अलि¤भाई जयंतीा मोदी - निवरुद्ध - रामकरर्ण राम३या प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याचा आ-ार घेता ज्यामध्ये १९ वर्षाा च्या वैद्यकीय निवद्यार्थ्याा चे उत्पन्न दरमहा रु.२५,०००/- निलित करण्यात आे होते .
4
८. ,ुढी निवेद असे आहे की उच्च न्यायायाे वैयखिक्तक चा साठी ५० टके्क रक्कम वजा करण्यात चूक केी. निवेद असे आहे की हे मतृ्यूचे प्रकरर्ण ाही, तर ते दुा,तीचे प्रकरर्ण आहे आलिर्ण त्यामुळे वैयखिक्तक चा साठी कोर्णत्याही क,ातीचा प्रश्नच व्हता. ,ुन्हा एकदा, ा डी. (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याचा संदभ देण्यात आा.
९. ,ुढी युखिक्तवाद १७ च्या गुर्णकाच्या चुकीच्या प्रयुक्तीशी संबंलि-त आहे. अ,घाताच्या वेळी जमी झाेल्या अ,ीकत्या चे कबू केेे वय १९ वर्षा[ होते. सरा वमा - निवरुद्ध - निद¨ी ,रिरवह महामंडळ४या प्रकरर्णात व्यक्त केेे मत ॅश इन्शुरन्स कं,ी लिलिमटेड- निवरुद्ध - प्रर्णय सेठी५ या प्रकरर्णात घटा,ीठाे योग्यरिरत्या मंजूर केे आहे आलिर्ण असे माे गेे आहे की १५ ते २० आलिर्ण २१ ते २५ च्या वयोगटांसाठी १८ चा गुर्णक वा,रा जावा.
१०. निवद्वा वनिकांी निदवार्णी अ,ी क्रमांक १२४१-१२४२/२०२३ चौस तौलिसर्फे अखि¬या इत्यादी - निवरुद्ध - मेम मोहम्मद उमर अन्वरभाई आलिर्ण इतर या प्रकरर्णात न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याचा आ-ार घेता ज्यामध्ये ,रिरचर शुल्कासाठी आलिर्ण भनिवष्याती वैद्यकीय च आलिर्ण ग्नाच्या संभाव्यतेच्या हाीसाठी ुकसाभर,ाईचा दावा केा.
5
११. शवेटी, असा दावा करण्यात आा की वदेा आलिर्ण त्रास या शीर्षाा ाी उच्च न्यायायाे मंजूर केेी रु. १ ा ची रक्कम ू,च कमी होती आलिर्ण ती योग्य प्रकारे वाढण्यास ,ात्र आहे.
१२. उत्तरवादी क्र.६ (इन्शुरन्स कं,ी) च्या निवद्वा वनिकांी, उत्तर देत, असे सादर केे की उच्च न्यायायाे यालिचकेवर योग्य निर्ण य घेता आहे आलिर्ण त्यात समानिवष्ट असेे सव प्रश्न आलिर्ण मुदे्द आलिर्ण ोदंीत उ,ब्ध दस्ताएवजांचा निवचार केल्यांतर भर,ाईची रक्कम वाढवी आहे. येथे हे क्षात घेते जाऊ शकते की इन्शुरन्स कं,ीे कोर्णतेही अ,ी केे ाही, त्यामुळे अ,घात आलिर्ण दानियत्व इत्यादीशंी संबंलि-त इतर मुदे्द ,के्क झाे आहेत आलिर्ण आमच्यासमोरचा एकमवे मुद्दा, वगेवेगळ्या शीर्षाा ाी ,ुढी ुकसाभर,ाई देर्णे आलिर्ण काही शीर्षाा ज्यामध्ये रक्कम प्रदा करण्यात आी आहे, त्यामध्ये वाढ करर्णे, हा आहे.
१३. सादर केेल्या गोष्टीचंा निवचार करू आलिर्ण अलिभेाचे अवोक करू, आता आ,र्ण उ,खि²त केेल्या प्रत्येक मुद्द्याा हाताळू.
अ,ंगत्वामुळे १०० % उत्पन्नहाी .
6
१४. कायमस्वरू,ी असेल्या ,ाच दुा,तीमंुळे तो कोर्णत्याही ोकरीसाठी अ,ात्र ठरतो, अ,ंगत्व जरी ६० टके्क असे निकंवा ८५ टके्क असे तरी. सात मर्णक्यांचे कॉम्प्रेश फॅ्रक्चर आलिर्ण त्यामुळे झाेा ,ॅरापे्ललिजया आलिर्ण ॉस ऑर्फे बॅ्लडर रं्फेकक्ष, त्यामुळे एाद्या व्यक्तीा काम करर्णे आलिर्ण रोजगारप्राप्ती करर्णे ,ूर्ण ,र्णे अशक्य होते. अशा प्रकारे, अ,ंगत्वाचे स्वरू, क्षात घेता, उच्च न्यायायाे उत्पन्नहाी ५०% माता १००% माी.
जीवाती अनिलितता .
१५. जीवाच्या अनिलिततेसाठी उच्च न्यायायाे एक तृतीयांश वजा केे, ,रंतु ीा गुप्ता (उ,रो¨ेखित) यांच्या बाबतीत हे ाकारे गेे आहे कारर्ण गुर्णक ागू करताा त्याचा समावेश आहे. त्यामुळे, उच्च न्यायायाे केेी ही क,ात चुकीची माी गेी आलिर्ण जीवाती अनिलिततेसाठी कोर्णतीही क,ात केी जाऊ ये. आम्हीही तसे मातो. अशा प्रकारे उत्पन्न दरमहा रु. २५,०००/- असे माे जाते. वैयखिक्तक चा साठी क,ात .
१६. उच्च न्यायायाे ुकसा भर,ाई म-ू ५०% वैयखिक्तक चा ची रक्कम वजा केी. सध्याचे प्रकरर्ण मतृ्यूचे ाही आलिर्ण अवंनिबतांी ाही तर अ,घातातू वाचेल्या एका व्यक्तीे ज्याा गंभीर दुा,त झाी आलिर्ण त्यामुळे कायमस्वरू,ी
7
अ,ंगत्व आे, हा दावा केा आहे, म्हर्णू वैयखिक्तक चा त क,ात करण्याचे कोर्णतेही समथ असू शकत ाही. ा डी. (उ,रो¨ेखित) यांच्या टल्याती या न्यायायाच्या निकााच्या ,ा¤ भूमीवर आम्ही ही क,ात मंजूर करत ाही. गुर्णाकर .
१७. सरा वेमा (उ,रो¨ेखित) प्रकरर्णाती न्यायनिर्ण य क्षात घेता अ,घाताच्या वेळी अ,ीकत्या चे स्वीकृत वय १९ वर्षा[ असल्याचे माता, अज केा जार्णारा गुर्णक १७ ऐवजी १८ असे. त्याुसार तो ग्राह्य -रा जातो. ,रिरचर च .
१८. अ,ीकत्या ा झाेल्या दुा,तीचंे स्वरू, आलिर्ण कायमस्वरू,ी अ,ंगत्व क्षात घेता, त्याा २४ तास ,रिरचारकाकडू मदत/सहाय्याची आवश्यकता असे. चौस तौलिसर्फे अखि¬या (उ,रो¨ेखित) ज्यामध्ये अ,ंगत्वासंदभा त समा तरे्थ्या होती त्या प्रकरर्णाती या न्यायायाचा न्यायनिर्ण य क्षात घेता, आम्ही या शीर्षाा साठी रु. १०,८०,०००/- ची भर,ाई रक्कम प्रदा करतो.
भनिवष्याती वैद्यकीय च .
१९. उ,रोक्त शीर्षाा ाी कोर्णतीही कुसा भर,ाई प्रदा करण्यात आेी ाही. त्यांचा वैद्यकीय च आयुष्यभर चाू रानिह. डॉकटरांच्या नियलिमत भेटी आलिर्ण
8
दैंनिद और्षा-ो,चारांसाठी चा ची आवश्यकता असे. ,ुन्हा एकदा चौस तौसीर्फे अखि¬याच्या (उ,रो¨ेखित) प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याुसार, आम्ही १८ चा गुर्णक ागू करू भनिवष्याती वैद्यकीय चा साठी रु.९,७२,००० ची भर,ाई देतो.
निववाहाची शक्यता गमावर्णे .
२०. वरी शीर्षाा ाी कोर्णतीही भर,ाई प्रदा करण्यात आेी ाही. योग्यरिरत्या मंजूर आलिर्ण प्रमालिर्णत झाेल्या दुा,तीचंे स्वरू, क्षात घेता, अ,ीकता निववाहाची शक्यता गमावल्याबद्द भर,ाई लिमळण्यास ,ात्र असे. ,ुन्हा, चौस तौसीर्फे अखि¬याच्या (उ,रो¨ेखित) प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याचा आ-ार घेत, आम्ही या शीर्षाा ाी ३ ा रु,यांची निलित भर,ाई रक्कम प्रदा करतो.
वेदा आलिर्ण दुः .
२१. वरी शीर्षाा ाी उच्च न्यायायाे १ ा रु,ये प्रदा केे आहे. ज्या प्रकारची दुः , वेदा आलिर्ण त्रास सह करावा ागा आलिर्ण भनिवष्यासाठीही प्रदा करण्यात आेी रक्कम कमी आहे. इतर प्रकरर्णांमध्ये देण्यात आेल्या रकमेचा
9
निवचार करता, म्हर्णजे मास्टर आयुर्षा - निवरुद्ध - शाा व्यव²ा,क६ह्या प्रकरर्णामध्ये, आम्ही या शीर्षाा ाी ३ ा रु,यांची रक्कम प्रदा करतो. एस . ए . ,ी . ( सी ) क्रमांक २७३९४ / २०१९
(Arising out of SLP 27394/2019:)
२२. मंजूर.
२३. प्रथम अ,ी क्रमांक १७६/२००८ मधे्य उच्च न्यायायाे २३.०९.२०१९ रोजी निदेा न्यायनिर्ण य आलिर्ण आदेशाच्या अचूकतेवर आके्ष, घेता आहे. ह्या आदेशान्वये उच्च न्यायायाे अ,ी अंशतः मंजूर करत, मोटार अ,घात मागर्णीहक्क न्यायालि-करर्णाे निदेल्या निवाड्या ुसार प्रदा केेल्या रु.५,८२,६२८/- च्या भर,ाई रक्मे,के्षा, रु.३,४६,८४६ इतक्या रक्मेी अलि-क असेी रु.९,२९,४७४/- भर,ाई रक्कम प्रदा करण्यात आी आहे.
२४. त्या ददुवी निदवशी म्हर्णजे २७.०४.१९९४ रोजी, मध्यरात्रीच्या सुमारास दो वाहांम-ी अ,घातात, अ,ीकता क्र.१ चे ,ती आलिर्ण इतर अ,ीकत्या चे वडी श्री.गर्ण,तराव साराम साबळे, त्यांा झाेल्या दुा,ती मुळे, ह्यांचा मृत्यु झाा. त्यांचे अवंनिबत असल्याे अ,ीकत्या ी न्यायालि-करर्णासमोर भर,ाईसाठी दावा
10
दा केा, सुरुवातीा ५ ा रु,यांची मागर्णी केी आलिर्ण ंतर त्यात सु-ारर्णा करू १० ाांची मागर्णी केी. न्यायालि-करर्णाे १६.०८.२००७ रोजीच्या निवाड्या द्वारे ७.५ टके्क व्याजासह एकूर्ण रु. ५,८२,६२८/-रु,यांची रक्कम प्रदा केी. अवंनिबतांी - अ,ीकत्या ी उच्च न्यायायासमोर अ,ी केे, ज्याा अंशतः मंजुरी देण्यात आी आलिर्ण रु.३,४६,८४६ ची आर्णी रक्कम प्रदा करण्यात आी. २५. उच्च न्यायायाे मृतकाचा मालिसक ,गार रु.८१००/- इतका माा. ,रीक्षेच्या (उत्तर) ,नित्रकांच्या मूल्यांकासाठी त्यात वानिर्षा क रु.२०,०००/- ची रक्कम जोडी गेी. वैयखिक्तक चा साठी एक तृतीयांश रक्कम वजा केल्यांतर, ११ चा गुर्णक ागू करू, उत्पन्न हाी रु.८,५९,४७४/- नि-ा रिरत करण्यात आी. त्यात ,ारं,रिरक शीर्षाा ाी एकनित्रत आकडा म्हर्णू रु. ७०,०००/- ची रक्कम जोडी गेी. अशा प्रकारे, न्यायालि-करर्णाे निदेल्या व्याजासह भर,ाई रकमेचा एकूर्ण आकडा रु.९,२९,४७६/- इतका आहे.
२६. या न्यायायासमोर, ,ुढी अनितरिरक्त दावे करण्यात आे आहेत, जे अ,ीकत्या च्या निवद्वा वनिकांच्या मते एकतर चुकीच्या ,द्धतीे नि-ा रिरत केे गेे होते निकंवा उच्च न्यायायाे मंजूर केे व्हते.
11
(अ) ,ुराव्यांवरू असे निदसू आे की मृतक अ,घाताच्या तारेा रु. १२,२३५/- मालिसक वेत घेत होता आलिर्ण ,रीक्षेच्या (उत्तर),नित्रकांच्या मूल्यांकाद्वारे दरवर्षा अनितरिरक्त रु. २५,०००/- कमावत होता. ,ुढे असा दावा करण्यात आा की ०१.०१.१९८६ ,ासू यू.जी.सी. वेतमा ागू झाे आलिर्ण ०१.०१.१९९६ ,ासू ५ वे वेत आयोग ागू करण्यात आे होते, त्याुसार, मृतकाचे वेत ०१.०१.१९९६ दरमहा रु.१४,९४०/- असते. उच्च न्यायायाे केवळ हर आलिर्ण अंदाजाुसार दरमहा रु.८१००/- आलिर्ण ,रीक्षचे्या (उत्तर),नित्रकांच्या मूल्यांकासाठी वानिर्षा क रु.२०,०००/- नि-ा रिरत केे होते, वास्तनिवक ,ाहता ,गार आलिर्ण अनितरिरक्त उत्पन्नाचा, अलिभेावर उ,ब्ध असेल्या दस्तऐवजाुसार, निवचार केा ,ानिहजे. (ब) ,ुढे असे सादर केे जाते की प्रर्णय सेठी (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णामध्ये या न्यायायाे ठरवेी कायदेशीर खि²ती असूही, जर मृत्यूच्या वेळी मृतकाचे वय ५० ते ६० वर्षाा च्या दरम्या असे तर भनिवष्याती संभावांसाठी १५ टके्क वाढ निदी जावी.
(क) ,ुढे असे सादर केे जाते की, न्यायालि-करर्ण आलिर्ण उच्च न्यायायाे देी मृत व्यक्तीवर ,ाच व्यक्ती अवंनिबत असूही वैयखिक्तक चा साठी एक तृतीयांश रक्कम वजा करण्यात चकू केी. असेही म्हटे जाते की जमी-राहु गर्ण,तराव साबळे, ह्यांच्या एका मुाा जरी वगळण्यात आे तरीही ४ अवंनिबत उरती. सरा वमा (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णात मांडेा आलिर्ण प्रर्णय सठेी (उ,रोखि¨खित)
12
प्रकरर्णात घटा,ीठाे योग्यरिरत्या मंजूर केेा कायदा ागू करताा, वैयखिक्तक चा साठी क,ात १/३ वे्ह तर १/४ असाया हवी होती.
(ड) सहवासाा मुकण्याबाबत ुकसा भर,ाई बद्द, अ,ीकत्या च्या निवद्वा वनिकाे असे सांनिगते की न्यायालि-करर्णाे निदेल्या रु. ५०००/- च्या तुेत उच्च न्यायायाे, रु ७०,०००/- ची अत्यअल्प रक्कम निदी. जाबाई - निवरुद्ध - आय.सी.आय.सी.आय. (ICICI) ोम्बाड इन्शुरन्स कं,ी ी.७या प्रकरर्णाती या न्यायायाच्या अीकडी न्यायनिर्ण याचा आ-ार घेत, ज्यामध्ये प्रर्णय सेठीच्या (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णात घटा,ीठाे निदेल्या न्यायनिर्ण याचा आ-ार घेता आहे, असा दावा करण्यात आा होता की प्रत्येक अवंनिबताा सहवासाा मुकण्याबाबत स्वतंत्र रक्कम प्रदा करण्यात यावी.
(ई) उच्च न्यायायाे ,ारं,रिरक शीर्षाा ाी रु. ७०,०००/- ची एकनित्रत रक्कम प्रदा केी, ज्यात केवळ सहवासाा मुकण्याबाबतचे ुकसाच वे्ह तर मामत्तचेे ुकसा आलिर्ण अंत्यसंस्काराचा च देी समानिवष्ट होता. निवद्वा वनिकांुसार, मामत्ता गमावल्याबद्द आलिर्ण अंत्यसंस्काराच्या चा साठीची भर,ाई स्वतंत्र,र्णे निदी जावी आलिर्ण प्रर्णय सेठीच्या (वर मूद केेल्या) प्रकरर्णाती घटा,ीठाे निदेल्या निर्ण याचा आ-ार घेत मामत्ता गमावल्याबद्दची रक्कम रु.१५,०००/- आलिर्ण अंत्यसंस्काराच्या चा साठीची रक्कम रु. १५,०००/- निदी जावी.
13
२७. दसुरीकडे, उत्तरवादी क्र.६(इन्शुरन्स कं,ी)चे निवद्वा वकी ह्यांी उच्च न्यायायाच्या न्यायनिर्ण याचे आलिर्ण प्रदा केेल्या ुकसाभर,ाईचे, सव स्वीकाराह शीर्षाा ाी, न्याय्य आलिर्ण वाजवी ुकसाभर,ाई म्हर्णू समथ करण्याचा प्रयत्न केा आहे. त्याुसार, यालिचका रे्फेटाळण्यात यावी, अशी निवंती करण्यात आी. येथे हे क्षात घेते जाऊ शकते की इन्शुरन्स कं,ीे कोर्णतेही अ,ी केे ाही, त्यामुळे अ,घात आलिर्ण दानियत्व इत्यादीशंी संबंलि-त इतर मुदे्द अंनितमतात झाे आहेत आलिर्ण आमच्यासमोरचा एकमेव मुद्दा वेगवेगळ्या शीर्षाा ाी ,ुढी कुसाभर,ाईचा निवाडा आलिर्ण काही शीर्षाा ाी, लिजथे भर,ाई देण्यात आी आहे, नितथे भर,ाई च्या रकमेच्या वाढीशी संबंलि-त आहे. २८. सादर केेे निवेद निवचारात घेता आलिर्ण अलिभेावर उ,ब्ध असेल्या दस्ताऐवजांचे अवोक करू, ,ुढे निदेल्या युखिक्तवादांचे आमचे निवशे्लर्षार्ण ाीप्रमार्णे आहेः
उत्पन्नाहाी .
२९. अ,ीकत्या ी मृत व्यक्ती काम करत असेल्या ॉ कॉेजच्या ेा,ााा हजर केे होते. त्यांी निवलिशष्ट निव-ाे निदी होती की त्यांच्या मतृ्यूच्या वेळी, मृत व्यक्तीचे वेतमा रु.३७००-५७०० होते आलिर्ण त्यांचे मूळ वेत रु.५२५०/- होते
14
आलिर्ण ०१.०१.१९८६ ,ासू ागू असेल्या यू.जी.सी. से्क ुसार, मृत व्यक्तीा देय असेे एकूर्ण वेत रु.१२२३५/- होते. त्यांच्या मते ,ाचवा वेत आयोग देी १.१.१९९६ ,ासू ागू करण्यात आा. त्याुसार, मुख्याध्या,कांचे वेतमा रु. १२,०००-१८,३०० असे. त्याेही मृत व्यक्तीच्या अवंनिबतांा निदेल्या ,गाराच्या थकबाकीशी संबंलि-त ोदंी सादर केल्या आलिर्ण मृत व्यक्तीच्या कुटंुबाा निदल्या जार्णाऱ्या निवृलित्तवेताबाबतही त,शी निदा. उटत,ासर्णीत काहीही र्फेदायी निष्पन्न झाे ाही. ाी न्यायायांी मृत व्यक्तीचे मालिसक वेत रु. ८१००/- असल्याचे ठरवण्यासाठी मृत व्यक्तीची निव-वा सी.डबू्ल.१ आलिर्ण प्रदश .क्र.५२ च्या निव-ाावर भर निदा आहे. आम्हाा ेा,ाांच्या निव-ााच्या संदभा त कोर्णतीही चचा आढळत ाही जी अगदी निवलिशष्ट होती की संबंलि-त वेळी, मृतकाचा दरमहा ,गार रु.१२,२३५/- होता. त्यांी असेही म्हटे होते की यू.जी.सी. से्क ागू होते आलिर्ण ,ुढे ,ाचवा वेत आयोग ०१.०१.१९९६ ,ासू ागू करण्यात आा होता. त्याुसार ,गार इत्यादीचंी थकबाकी अवंबीतांा देण्यात आी आलिर्ण त्याुसार निवृलित्तवेतही निलित करण्यात आे. वरी बाबी क्षात घेता, अ,घाताच्या तारेा मृत व्यक्तीचा ,गार रु.१२,२३५/- होता हे ेा,ााे निदेे निव-ा स्वीकार करण्याचे आम्हाा कोर्णतेही कारर्ण निदसत ाही. त्यामुळे आम्ही तसे ग्राह्य -रतो.
15
३०. ,रीक्षेच्या (उत्तर) ,नित्रकांच्या मूल्यांकामुळे होर्णाऱ्या अनितरिरक्त उत्पन्नाचा निवचार करता, मृत व्यक्तीची निव-वा, लिस.डबू्ल.-१ े निवशरे्षातः आलिर्ण ठाम,र्णे मूद केे होते की नितचा ,ती वर्षाा ा रु.२५,०००/- कमावत होता. एकदा हे मान्य झाे की मृत व्यक्ती ,रीक्षेच्या (उत्तर),नित्रकांच्या मूल्यांकामुळे अनितरिरक्त कमाई करत होता तेव्हा दावा केल्याप्रमार्णे कोर्णत्याही न्याय्य कारर्णास्तव कमी करण्याऐवजी सं,ूर्ण ाभ द्याया हवा होता. त्याुसार आम्ही अनितरिरक्त उत्पन्न प्रनित वर्षा रु. २५,०००/- असे गृहीत -रतो.
भनिवष्याती शक्यता .
३१. ाी दोन्ही न्यायायांी भनिवष्याती संभाव्यतेसाठी कोर्णतीही रक्कम मंजूर केेी ाही. प्रर्णय सेठीच्या (उ,रोखि¨खित) बाबतीत घटा,ीठाे निदेल्या निकााुसार, मृत व्यक्तीच्या वयाुसार, उत्पन्नामध्ये भनिवष्याती शक्यता जोडल्या जाव्यात, असा कायदा आता सुखि²तीत आा आहे. जर मृत व्यक्ती ५०-६० वर्षा[ वयोगटाती असे, जे सध्याचे प्रकरर्ण आहे, तर भनिवष्याती संभाव्यतेसाठी १५ टक्क्यांची भर घाावी. त्याुसार आम्ही भनिवष्याती संभावांसाठी १५ टके्क वाढीा मंजुरी देतो.
वैयखिक्तक चा साठी क,ात .
16
३२. ाी न्यायायांी मृत व्यक्तीच्या वैयखिक्तक चा साठी एक तृतीयांश रक्कम का,ी आहे. असे अ,ीकत्या च्या वनिकाे निवेद सादर केे की अशी क,ात अनितशयोक्ती आहे आलिर्ण प्रर्णय सेठी (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णाती घटा,ीठाे मान्यता निदेल्या निर्ण याुसार आलिर्ण सरा वमा (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णाती निर्ण याुसार ते ाही. जर कुटंुबाती सदस्य २ निकंवा ३ असती, तर १/३ क,ात न्याय्य आहे, तथानि,, जेथे कुटंुबाती अवंनिबत सदस्य ४ ते ६ होते, तेथे क,ात १/४ असावी आलिर्ण ६ ,ेक्षा जास्त अवंनिबत सदस्यांच्या बाबतीत, क,ात १/५ असावी. सध्याच्या प्रकरर्णात, कुटंुबाती अवंनिबत सदस्य निकमा ४ असल्याे, क,ात १/४ असावी. त्याुसार आम्ही तसे ग्राह्य -रतो.
सहवासाा मुकण्याबाबत .
३३. सध्याच्या प्रकरर्णात, एम.ए.सी.टी. े सहवासाा मुकण्याबाबत ुकसाीसाठी ५,०००/- रु,यांची अल्प रक्कम मंजूर केी होती. तथानि,, उच्च न्यायायाे एकूर्ण रु.७०,०००/- ची एकनित्रत रक्कम म्हर्णू मंजूर केी ज्यामध्ये सव ,ारं,रिरक शीर्षा[, ज्यात सहवासाा मुकण्याबाबत ुकसा, मामत्तेचे ुकसा आलिर्ण अंत्यसंस्काराचा च यांचा समावेश होता. प्रर्णय सेठी (उ,रोखि¨खित) प्रकरर्णात, या न्यायायाच्या घटा,ीठाे अशी तरतूद केी होती की सव अवंनिबतांा सहवासाा मुकण्याबाबत स्वतंत्र,र्णमेागर्णी रक्कम प्रदा करण्यात
17
यावी आलिर्ण प्रत्यक्षात प्रत्येक अवंनिबताा रु. ४०,०००/- प्रदा करण्यात आे होते. हे क्षात घेता, चार अवंनिबतां,ैकी प्रत्यकेाा सहवासाा मुकण्याबाबत प्रत्येकी रु. ४०,०००/- ची रक्कम निदी जाते.
मामत्तेचे ुकसा आलिर्ण अंत्यसंस्काराच्या चा साठी .
३४. न्यायालि-करर्णाे मामत्तेच्या ुकसाासाठी २५००/- रु,ये आलिर्ण अंत्यसंस्काराच्या चा साठी २०००/- रु,ये देण्याचे आदेश निदे होते. उच्च न्यायायाे सव ,ारं,रिरक शीर्षा कांाी रु.७०,०००/- ची एकनित्रत रक्कम निदी होती, जी आम्ही आ-ीच रद्दबात केी आहे. आमचे असे मत आहे की मामत्तेचे ुकसा आलिर्ण अंत्यसंस्काराच्या चा साठी देण्यात आेी रक्कम ू, कमी आहे आलिर्ण त्याुसार ती वाढवू दोन्ही शीर्षा कांाी प्रत्येकी रु. १५,०००/- करण्यात आी आहे.
दोन्ही प्रकरर्णांमध्ये सामाईक आदेशः
३५. त्याुसार, अ,ीांा मंजुरी देण्यात येते.
३६. न्यायालि-करर्ण, या आदेशाद्वारे निदेल्या रकमेुसार, हा आदेश सादर केल्याच्या एका मनिहन्याच्या आत निकंवा त्याआ-ी, व्याे रकमचेी गर्णा करे. देय असेल्या अनितरिरक्त रकमवेर दावा यालिचका दा करण्याच्या तारे,ासू ७.५
18
टके्क व्याज असे. अशा प्रकारे ,रिरमालिर्णत केेी रक्कम न्यायालि-करर्णाे ठरवल्यांतर दो मनिहन्यांच्या आत जमा केी जाई आलिर्ण कायद्याुसार अवंनिबतांा/अ,ीकत्या ा निदी जाई.
३७. चा बाबत कोर्णताही आदेश ाही.
३८. प्रंनिबत असेे अज असती तर त्यांा निकाी काढण्यात येई. ..………….. न्यायमूनित
(बी. आर. गवई)
……….……. न्यायमूनित
(निवक्रम ाथ)
वी निद¨ी
०५ जुै २०२३
रू्फेटोट्स ची यादी :
१ (२०२०) ९ एस.सी.सी. ८०५
२ (२०१०) १२ एस.सी.सी. ३७
३ (२०१५) २ एस.सी.सी. १८०
४ (२००९) ६ एस.सी.सी. १२१
५ (२०१७) १६ एस.सी.सी. ६८०
19
६२०२२ (७) एस.सी.सी. ७३८ ७ (२०२२) १० एस. सी. सी.५१२ अस्वीकरर्ण
"या न्यायनिर्ण याच्या मराठी भारे्षाती अुवादाचा वा,र हा ,क्षकारास त्याचा/नितच्या मातृभारे्षामध्ये त्याचा अथ समजू घेण्या,ुरताच मया निदत राही आलिर्ण त्याचा इतर कोर्णत्याही कारर्णाकरिरता वा,र करता येर्णार. तसेच, इंग्रजी भारे्षाती न्यायनिर्ण य हाच सव व्यावहारिरक आलिर्ण काया यी वा,राकरिरता निव¤सीय असे आलिर्ण तोच त्याती आदेशाच्या निष्पाद आलिर्ण अंमबजावर्णीकरिरता वै- माा जाई".
20
Comments